تفسیر آیه دوم و سوم سوره البینه

رسول من اللّه یتلوا صحفا مطهره فیها کتب قیمه

این آیه بیانگر معناى بینه است، مى فرماید: منظور از بینه، محمد رسول اللّه (صلى اللّه علیه و آله و سلم) است و این معنا به طور قطع از سیاق استفاده مى شود.

و کلمه (صحف) جمع صحیفه است، که به معناى هر چیزى است که در آن مى نویسند (از قبیل کاغذ، و لوح هاى سنگى و فلزى و امثال آن ) و منظور در اینجا اجزایى است که از قرآن کریم نازل شده بود، و در کلام خداى تعالى اطلاق صحف بر اجزاى کتابهاى آسمانى، و از آن جمله خود قرآن کریم مکرر آمده، از آن جمله فرموده : (فى صحف مکرمه مرفوعه مطهره بایدى سفره کرام برره ).

و مراد از اینکه فرموده : (مى خواند صحفى مطهره را) این است که اجزاى قرآن از لوث باطل پاک است، و شیطان در آن دست نینداخته، و این معنا نیز در قرآن کریم مکرر آمده که خداى تعالى قرآن را از مداخله شیطانها حفظ مى کند، از آن جمله فرموده : (لا یمسه الا المطهرون ).

موارد استعمال واژه (کتاب) و مراد از اینکه فرمود درصحف مطهّره اى که پیامبر (صلى الله علیه و آله) تلاوت مى کند (کتب قیمة) هست

و در جمله (فیها کتب قیمه ) منظور از (کتب ) که جمع کتاب است جرم کتاب نیست، بلکه منظور مکتوب و مطالبى است که در کتاب نوشته شده، و کلمه (کتاب )، هم بر کاغذ و لوحهاى مختلف اطلاق مى شود و هم بر کلمات و الفاظ نوشته شده اى که نقوش ‍ حک شده و یا با قلم سیاه شده، از آن الفاظ حکایت مى کند، و چه بسا بر معانى آن الفاظ هم اطلاق شود، به این اعتبار که آن معانى به وسیله الفاظ حکایت شده، و نیز بر حکم حاکم و قضاى رانده شده نیز اطلاق مى گردد، مثلا مى گویند: (کتب علیه کذا بر فلانى چنین نوشتند یعنى حکم کردند که باید چنین و چنان کند، در قرآن هم آمده که : (کتب علیکم الصیام )، و نیز فرموده : (کتب علیکم القتال )، و ظاهرا مراد از کتبى که در صحف است همین معناى آخر باشد، یعنى احکام و قضایایى الهى باشد، که در مورد اعتقادات و اعمال صادر شده است، دلیلش توصیف کتاب است به صفت (قیمه )، چون کلمه (قیمه ) از قیام کردن به امر خیرى، و حفظ و مراعات مصلحت آن، و ضمانت سعادت آن است، همچنان که در قرآن کریم در مورد دین استعمال شده، آنجا که فرموده : (امر الا تعبدوا الا ایاه ذلک الدین القیم )، یعنى دینى که خدا آن را حفظ مى کند، و بقایش را ضمانت کرده است، و معلوم است که صحف آسمانى قیم اند، چون امر مجتمع انسانى را بپا مى دارند، و با دستورات و احکام و قضایایى که متعلق به عقاید و اعمال است مصالح بشر را حفظ مى کنند.

پس معناى آیه مورد بحث این مى شود که آن حجت و بینه روشنى که از ناحیه خداى تعالى براى آنان آمده، عبارت است از رسولى از ناحیه خدا، که براى مردم صحف آسمانى پاک را مى خواند، پاک از پلیدى باطل، صحفى که در آن احکام و قضایایى است قائم به امر مجتمع انسانى، و اداره کننده آن به بهترین وجه، و حافظ مصالح آن.